Σαν τον κάβουρα πάει η ανακύκλωση αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στη χώρα μας την τελευταία διετία. Στην πλειονότητά τους οι δήμοι δεν έχουν στελεχώσει ακόμη αρμόδιες υπηρεσίες για τη συλλογή των συσκευών. Οπότε μένει ανοιχτό το πεδίο για τους γυρολόγους.
Σαν τον κάβουρα πάει η ανακύκλωση αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού στη χώρα μας την τελευταία διετία. Στην πλειονότητά τους οι δήμοι δεν έχουν στελεχώσει ακόμη αρμόδιες υπηρεσίες για τη συλλογή των συσκευών. Οπότε μένει ανοιχτό το πεδίο για τους γυρολόγους. Με την τιμή του σκραπ να έχει εκτιναχθεί στα ύψη, οι ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές που καταλήγουν στο πεζοδρόμιο εξαφανίζονται μέσα σε 12-15 λεπτά, όπως έδειξε έρευνα σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη. Μετανάστες με καροτσάκια σουπερμάρκετ ή Ρομά με μικρά φορτηγά σαρώνουν τους δρόμους και δεν αφήνουν ούτε πρίζα. Πολλοί πιστεύουν πως μόνο αυτοί κάνουν ανακύκλωση και τους δίνουν άφεση αμαρτιών. Δεν είναι ακριβώς έτσι όμως. Πρόβλημα δεν υφίσταται στη συλλογή των αποβλήτων αυτού του είδους αλλά στη μεταχείρισή τους στα «σκραπατζίδικα». Εκεί όπου οι συσκευές διαλύονται για να πουληθούν ως σκραπ χωρίς καμία πρόνοια για τις επικίνδυνες τοξικές ουσίες που περιέχουν.
«Καθαρίζω υπόγεια, αποθήκες και ταράτσες. Παλιά πλυντήρια, κουζίνες, θερμοσίφωνες, κεραίες, όλα τα παίρνω». Το μεγάφωνο στη διαπασών σηκώνει στο πόδι γειτονιές Αθήνας και Θεσσαλονίκης. Τα φορτηγάκια με τους Ρομά να κρέμονται από την καρότσα, έτοιμους να αρπάξουν ό,τι άχρηστο υπάρχει σε σπίτια και καταστήματα, διαγκωνίζονται με μετανάστες που σέρνουν καρότσια σουπερμάρκετ και μαζεύουν συνήθως τις μικρότερες σε μέγεθος συσκευές.Δεν είναι λοιπόν τυχαίο ότι σε μόλις 12-15 λεπτά «εξαφανίζεται» μια συσκευή από τη στιγμή που θα βρεθεί στο πεζοδρόμιο. Αυτό προκύπτει, όπως λέει στο «Βήμα» ο διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ, του υπεύθυνου φορέα στην Ελλάδα για τη διαχείριση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων, κ. Μάριος Ιντζελέρ, από έρευνα που έγινε στα δύο μεγάλα αστικά κέντρα.
Ο επίσημος φορέας
Την τελευταία διετία οι ποσότητες ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων που διαχειρίζεται η εταιρεία μειώθηκαν κατά περίπου 15%. Οι γυρολόγοι κυνηγούν μανιωδώς το σκραπ μετά την αύξηση της τιμής του. Η οικονομική ύφεση είναι ένας άλλος λόγος καθώς οι Ελληνες δεν αγοράζουν πλέον νέες συσκευές, επομένως δεν απορρίπτονται οι παλαιές.Το 2009 και το 2010 η Ελλάδα είχε πιάσει τους ευρωπαϊκούς στόχους για αυτού του είδους τα απόβλητα, δηλαδή 4 κιλά ανά κάτοικο. Μάλιστα το 2009 η Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕσυνέλεξε 66.000 τόνους ενώ ο στόχος ήταν 44.000. Σε αυτό βοήθησαν, όπως αναφέρει ο κ. Ιντζελέρ, η δράση για την αντικατάσταση των παλαιών κλιματιστικών και η τότε χαμηλή τιμή του σκραπ. Την τελευταία διετία όμως η τιμή του σχεδόν διπλασιάστηκε.
«Ετσι αρχίσαμε να δυσκολευόμαστε να ανακτήσουμε συσκευές. Δεν είναι κακό να τις μαζεύουν οι Ρομά. Το πρόβλημα είναι ότι τα απόβλητα αυτά καταλήγουν σε μάντρες εμπόρων παλαιών μετάλλων, οι περισσότεροι εκ των οποίων δεν συνεργάζονται πάντα μαζί μας καθώς οι δήμοι δεν δουλεύουν όπως θα έπρεπε» καταγγέλλει ο κ. Ιντζελέρ.Είναι χαρακτηριστικό ότι στην Ευρώπη των «27» οι δήμοι συλλέγουν το 65% των ηλεκτρονικών απορριμμάτων ενώ στην Ελλάδα κάτω από το 5%. «Αναγκαστικά στη χώρα μας περίπου το 65% των αποβλήτων τα παίρνουμε από «σκραπατζήδες»» τονίζει ο κ. Ιντζελέρ. Πολλοί όμως έμποροι παλαιών μετάλλων προτιμούν να κινούνται ανεξάρτητα από τον επίσημο φορέα. Και αυτό διότι η εταιρεία τούςπληρώνει για την υπηρεσία συλλογής ενώ εκείνοι κερδίζουν πολλαπλάσια διαλύοντας τις συσκευές και πουλώντας τα υλικά στην ελληνική αγορά ή στις αγορές της Νοτιοανατολικής Ασίας. Ο,τι μένει το διοχετεύουν με διόλου ευκαταφρόνητο ποσό στις χαλυβουργίες.
Και στην τσέπη μας
Η πρακτική αυτή ωστόσο έχει επιπτώσεις τόσο στη δημόσια υγεία και στο περιβάλλον όσο και στην τσέπη μας. Οι παλιές ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές περιέχουν υλικά τα οποία μπορεί να μην είναι επιβλαβή για όσο διάστημα χρησιμοποιούνται (βάσει των προδιαγραφών) αλλά καθίστανται επικίνδυνα όταν διαλύονται. Περιέχουν τοξικές για το περιβάλλον και τον άνθρωπο ουσίες. Οι ουσίες αυτές εκλύονται στην ατμόσφαιρα είτε κατά τη διάλυση των συσκευών (π.χ., το φρέον ενός παλιού ψυγείου) είτε κατά την καύση τους στις χαλυβουργίες. Γι’ αυτό, σύμφωνα με τον κ. Ιντζελέρ, «πρέπει πρώτα οι συσκευές να αποσυναρμολογηθούν, να γίνει απορρύπανση και στη συνέχεια να πάνε για ανακύκλωση». Η διαχείριση των απόβλητων συσκευών από τις μάντρες εμπόρων παλαιών μετάλλων επιβαρύνει και οικονομικά τον καταναλωτή. Στην Ανακύκλωση Συσκευών ΑΕ αποδίδεται η εισφορά ανακύκλωσης που περιέχεται στην τιμή αγοράς κάθε καινούργιας συσκευής. Επομένως, όπως αναφέρει ο κ. Ιντζελέρ, η εταιρεία θα μπορούσε να αποκομίσει κέρδος από τα υλικά που περιέχονται στις συσκευές που καταλήγουν σε αυτήν ώστε να μειωθεί το κόστος της ανακύκλωσης και να ωφεληθούν οι καταναλωτές στην τελική τιμή αγοράς.Το πρόβλημα ωστόσο δεν είναι μόνο ελληνικό αλλά πανευρωπαϊκό. Μέσα από τα επίσημα συστήματα ανακύκλωσης περνά μόνο το 1/3 των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών ενώ τα υπόλοιπα «ταξιδεύουν» από άγνωστους δρόμους σε τρίτες χώρες ως ανταλλακτικά ή καταλήγουν στη χαλυβουργία.
Εκεί που δεν φτάνουν γυρολόγοι
Πρώτα στην Ελλάδα τα νησιά
Στην Ελλάδα καλή συμπεριφορά έχουν να επιδείξουν κυρίως νησιωτικοί δήμοι. Αλλωστε δεν έχουν εναλλακτική λύση καθώς οι γυρολόγοι δεν φτάνουν εκεί εξαιτίας των δαπανών μετακίνησης. Ετσι τις καλύτερες επιδόσεις συλλογής ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών αποβλήτων ανά κάτοικο έχουν οι Λειψοί, η Κέα, η Νίσυρος, η Ιος, οι Παξοί, η Τήλος και η Πάρος.«Πρωταθλήτρια» στη συλλογή, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία, είναι η Νορβηγία με περίπου 30 κιλά ανά κάτοικο και ακολουθούν η Σουηδία και η Ελβετία με 17 κιλά και η Δανία με 14 κιλά. Αυτές είναι βέβαια και οι χώρες με τις υψηλότερες πωλήσεις ηλεκτρικών συσκευών. Στο ίδιο επίπεδο με την Ελλάδα (δηλαδή, περίπου 4 κιλά/κάτοικο) βρίσκονται η Πορτογαλία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Πολωνία με ουραγούς την Τσεχία, τη Σλοβακία και τη Ρουμανία.Η ανεπαρκής διαχείριση των ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών οδήγησε την ΕΕ σε αλλαγή πλεύσης. Το 2012 εκδόθηκε νέα οδηγία η οποία πρέπει να ενσωματωθεί στο εθνικό δίκαιο ως τον Φεβρουάριο του 2014 ώστε να ισχύσει από το 2016. Μεταξύ των σημαντικότερων αλλαγών που επιφέρει είναι η ενσωμάτωση του παράγοντα της αγοράς συσκευών στο ποσοστό ανακύκλωσης. Θα πρέπει, δηλαδή, να ανακτάται το 65% των συσκευών που πωλούνται ή το 85% των αποβλήτων που παράγονται.Η σωστή ανακύκλωση ηλεκτρικών και ηλεκτρονικών συσκευών μπορεί να αποτελέσει μέρος της λύσης στο πρόβλημα της διαχείρισης των σκουπιδιών. Οδηγεί σε συρρίκνωση του όγκου των απορριμμάτων αλλά και σε μείωση του κινδύνου ρύπανσης εδαφών, υδάτων και ατμόσφαιρας.
Πηγή: tovima.gr